सरकारी योजना – दुधाची प्रचंड वाढती मागणी पूर्ण करण्यासाठी आणि देशातील ग्रामीण शेतकऱ्यांसाठी दुग्धव्यवसाय अधिक किफायतशीर बनवण्यासाठी
सरकारी योजना राष्ट्रीय गोकुळ मिशन: गोवंश विकास आणि समृद्धीसाठी एक उपक्रम
राष्ट्रीय गोकुळ मिशन (RGM) हे 2014 पासून देशी गोवंशाच्या विकास आणि संवर्धनासाठी राबवण्यात येणारे एक महत्त्वाकांक्षी हा कार्यक्रम आहे. दुधाची प्रचंड वाढती मागणी पूर्ण करण्यासाठी आणि देशातील ग्रामीण शेतकऱ्यांसाठी दुग्धव्यवसाय अधिक किफायतशीर बनवण्यासाठी दूध उत्पादनात वाढ होणे आणि गोवंश उत्पादकता वाढवणे हा या मिशनचा प्रमुख उद्देश आहे.
2400 कोटी रुपयांच्या निश्चित बजेटसह, हे मिशन 2021 ते 2026 पर्यंत सर्वत्र राष्ट्रीय पशुधन विकास योजनेअंतर्गत राबवले जात आहे. RGM चा उद्देश उत्पादकता वाढवणे आणि या कार्यक्रमाचे फायदे भारतातील सर्व शेतकरी बांधव व त्यांच्या गायी आणि म्हशींपर्यंत पोहोचवणे आहे, विशेषतः लहान आणि सीमांत शेतकऱ्यांच्या.
तसेच या मिशनाचा महिलांनाही मोठा प्रमाणात फायदा होईल कारण पशुधन व्यवस्थापनातील 70% पेक्षा जास्त काम हे महिला करतात.
संक्षेपात जर पहायचे झाले तर:
- RGM हे देशी गोवंशाच्या विकासावर केंद्रित आहे.
- दुग्ध उत्पादन आणि उत्पादकता वाढवणे हा याचा मुख्य उद्देश आहे.
- 2021 ते 2026 पर्यंत 2400 कोटी रुपयांच्या बजेटसह हे राबवले जात आहे.
- लहान आणि सीमांत शेतकऱ्यांना आणि महिलांना याचा विशेष फायदा होईल.
RGM च्या यशाचे परिणाम:
- दुधाचे उत्पादन आणि उपलब्धता वाढेल.
- शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढेल.
- ग्रामीण भागात रोजगाराच्या संधी निर्माण होतील.
- गोवंशांच्या आरोग्य आणि कल्याणात सुधारणा होईल.
- देशात पशुधन व्यवस्थापन अधिक टिकाऊ बनेल.
RGM हे भारतातील दुग्धव्यवसाय आणि गोवंश विकासासाठी एक महत्त्वाचा पाया आहे. या मिशनामुळे देशातील शेतकरी आणि ग्रामीण अर्थव्यवस्थेला चालना मिळण्यास मदत होईल.
सरकारी योजना – राष्ट्रीय गोकुळ मिशनचे उद्दिष्टे:
राष्ट्रीय गोकुळ मिशन (RGM) हे भारतातील गोवंश आणि दुग्धव्यवसाय क्षेत्राला चालना देण्यासाठी आणि देशातील शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवण्यासाठी केंद्र सरकारने सुरू केलेली योजना आहे. या मिशनाचे मुख्य उद्दिष्ट खालीलप्रमाणे आहेत:
प्रगत तंत्रज्ञानाचा वापर करून शाश्वत पद्धतीने गोवंशाची उत्पादकता आणि दूध उत्पादन वाढवणे:
- यात चांगल्या वंशाच्या जनावरांचा समावेश, संतुलित आहार, आधुनिक गोठ्या व्यवस्थापन आणि रोग प्रतिबंधक उपाय यांचा समावेश आहे.
- तंत्रज्ञानाचा वापर जनावरांचे आरोग्य आणि उत्पादकता सुधारण्यासाठी आणि दुधाची गुणवत्ता वाढवण्यासाठी केला जाईल.
प्रजननासाठी उच्च अनुवांशिक गुणवत्तेच्या बैलांचा वापर प्रोत्साहित करणे:
- उच्च दूध उत्पादन क्षमता असलेल्या उत्तम वंशाच्या बैलांचा वापर करून संतती सुधारण्यावर भर दिला जाईल.
- कृत्रिम गर्भाधान आणि वीर्य संग्रह केंद्रांना प्रोत्साहन दिले जाईल.
प्रजनन नेटवर्क मजबूत करून आणि शेतकऱ्यांच्या दारात कृत्रिम रेतन सेवा प्रदान करून कृत्रिम रेतन कव्हरेज वाढवणे:
- देशभरात कृत्रिम रेतन केंद्रे आणि वीर्य संकलन आणि वितरण सुविधांचे जाळे मजबूत केले जाईल.
- शेतकऱ्यांना घरपोहोच कृत्रिम रेतन सेवा उपलब्ध करून दिली जातील.
वैज्ञानिक आणि सर्वांगीण पद्धतीने देशी गायी आणि म्हशींचे संगोपन आणि संवर्धन करणे:
- गोवंशाच्या विविध जातींचे संरक्षण आणि संवर्धन करण्यावर भर दिला जाईल.
- चांगल्या चराई सुविधा, पशुवैद्यकीय सेवा आणि पशुधन विमा यांचा समावेश असलेल्या व्यापक पशुधन विकास कार्यक्रमांचा अवलंब केला जाईल.
या उद्दिष्टांव्यतिरिक्त, RGM मध्ये खालील गोष्टींचाही समावेश आहे:
- गोवंश उत्पादनांमध्ये मूल्यवर्धनासाठी प्रोत्साहन.
- दुग्ध सहकारी संस्था आणि दुग्धजन्य प्रक्रिया उद्योगांना मजबूत करणे.
- गोवंश-आधारित रोजगार निर्मितीसाठी प्रोत्साहन.
- महिला आणि अल्पसंख्याकांना गोवंश विकासात सक्षम करणे.
राष्ट्रीय गोकुळ मिशन हे भारतातील दुग्धव्यवसाय आणि गोवंश क्षेत्राला आधुनिकीकरण आणि सुधारण्यासाठी एक महत्वाकांक्षी उपक्रम आहे. या मिशनामुळे देशातील शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नात वाढ, ग्रामीण रोजगाराच्या संधी निर्माण आणि राष्ट्रीय अन्न सुरक्षेला मजबुती मिळण्यास मदत होईल
सरकारी योजना – निधी नमुना:
राष्ट्रीय गोकुळ मिशन (RGM) अंतर्गत योजनेचे निधीकरण खालीलप्रमाणे केले जाईल:
अनुदान-आधारित घटक (100% अनुदान):
- सर्व घटक, खालील अपवादांव्यतिरिक्त:
- प्रवेगक जाती सुधार कार्यक्रम: भारत सरकारचा भाग म्हणून सहभागी शेतकऱ्यांसाठी प्रति IVF गर्भधारणा 5000 रुपये अनुदान.
- लिंग निवड वीर्य: लिंग निवड वीर्याच्या किमतीच्या 50% पर्यंत सबसिडी.
- प्रजनन फार्म स्थापना: प्रकल्पाच्या भांडवली खर्चाच्या जास्तीत जास्त 50% पर्यंत सबसिडी (2 कोटी रुपयांपर्यंत मर्यादित), उद्योजकांसाठी उपलब्ध.
इतर निधीकरण पद्धती:
- कर्ज: योजनेसाठी आवश्यक असलेली अतिरिक्त रक्कम बँकांकडून कर्ज घेऊन भागवता येईल.
- स्वयं-अर्थसहाय्य: लाभार्थी स्वतःच्या योजनेसाठी निधीमध्ये योगदान देण्यास प्रोत्साहित केले जातील.
अति महत्तवाची टीप:
- निधी मंजुरीसाठी, लाभार्थ्यांना निश्चित निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे.
- निधीचा वापर केवळ मंजूर केलेल्या उद्देशांसाठीच केला जाऊ शकतो.
- गैरवापर झाल्यास, लाभार्थ्यांवर कारवाई केली जाऊ शकते.
अधिक माहितीसाठी:
- राष्ट्रीय गोकुळ मिशनच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या. येथे क्लिक करा
- तुमच्या जवळच्या पशुधन विकास विभागाशी संपर्क साधा.
राष्ट्रीय गोकुळ मिशन हे भारतातील गोवंश आणि दुग्धव्यवसाय क्षेत्राला चालना देण्यासाठी आणि देशातील शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवण्यासाठी केंद्र सरकारने सुरू केलेली योजना आहे. या मिशनामुळे देशातील दुग्ध उत्पादन वाढण्यास, शेतकऱ्यांच्या आर्थिक स्थितीत सुधारणा होण्यास आणि ग्रामीण रोजगाराच्या संधी निर्माण होण्यास मदत होईल.
सरकारी योजना – राष्ट्रीय गोकुळ मिशन (RGM) च्या घटकांचे सारांश:
1. उच्च अनुवांशिक गुणवत्तेसह जर्मप्लाझमची उपलब्धता:
- बैल उत्पादन कार्यक्रम:
- संतती चाचणी
- वांशिक निवड
- जीनोमिक निवड
- जर्मप्लाझमची आयात
- वीर्य केंद्रांना समर्थन:
- विद्यमान वीर्य केंद्रांचे बळकटीकरण
- IVF तंत्रज्ञानाची अंमलबजावणी:
- IVF प्रयोगशाळा
- इन विट्रो भ्रूण उत्पादन तंत्रज्ञानाची अंमलबजावणी
- खात्रीपूर्वक गर्भधारणा मिळवण्यासाठी IVF तंत्रज्ञानाची अंमलबजावणी
- प्रजनन फार्म:
- आधुनिक प्रजनन तंत्रज्ञानाचा वापर करून उच्च-उत्पादक गोवंशांची निर्मिती
2. कृत्रिम रेतन नेटवर्कचा विस्तार:
- मात्रीची स्थापना:
- देशभरात कृत्रिम रेतन केंद्रे आणि वीर्य संकलन आणि वितरण सुविधांचे जाळे मजबूत करणे
- देशव्यापी AI कार्यक्रम:
- शेतकऱ्यांना घरपोहोच कृत्रिम रेतन सेवा उपलब्ध करून देणे
- गर्भधारणा सुनिश्चित करण्यासाठी लिंग वर्गीकृत वीर्य वापरणे:
- उत्तम वंशाच्या जनावरांचा समावेश वाढवणे
- राष्ट्रीय डिजिटल पशुधन अभियान (पशुधन) ची अंमलबजावणी:
- पशुधन डेटाबेस तयार करणे आणि व्यवस्थापन करणे
3. मूळ जातींचा विकास आणि संवर्धन:
- गोशाळा, गोशाळा आणि पिंजरे यांना मदत:
- देशी गोवंशांच्या विविध जातींचे संरक्षण आणि संवर्धन करणे
- राष्ट्रीय कामधेनू आयोगाचा प्रशासकीय खर्च/कार्य:
- मिशनच्या अंमलबजावणीसाठी आयोगाला सक्षम करणे
4. कौशल्य विकास:
- पशुधन व्यवस्थापनात प्रशिक्षण देणे
- शेतकऱ्यांना आणि पशुधन विकास कर्मचाऱ्यांना नवीन तंत्रज्ञान आणि पद्धतींबद्दल शिक्षित करणे
5. शेतकरी जागृती:
- गोवंश उत्पादनाचे फायदे आणि चांगल्या पद्धतींबद्दल शेतकऱ्यांना जागरूक करणे
- संवाद आणि प्रशिक्षण कार्यक्रम आयोजित करणे
6. बोवाइन ब्रीडिंगमधील संशोधन विकास आणि नाविन्य:
- नवीन आणि सुधारित गोवंश प्रजनन तंत्रज्ञानाचा विकास
- रोग प्रतिबंध आणि नियंत्रण उपाय विकसित करणे
- गोवंश उत्पादकता आणि दुग्ध उत्पादन वाढवण्यासाठी संशोधन
राष्ट्रीय गोकुळ मिशन चे निष्कर्ष:
राष्ट्रीय गोकुळ मिशन हे भारतातील गोवंश आणि दुग्धव्यवसाय क्षेत्राला आधुनिकीकरण आणि सुधारण्यासाठी एक महत्वाकांक्षी उपक्रम आहे. या मिशनामुळे देशातील दुग्ध उत्पादन वाढण्यास, शेतकऱ्यांच्या आर्थिक स्थितीत सुधारणा होण्यास आणि ग्रामीण रोजगाराच्या संधी निर्माण होण्यास मदत होईल.
आम्ही तुम्हाला आमच्या लेखांमध्ये किंवा माहितीमध्ये संबंधित अधिकृत वेबसाइट्सच्या लिंक देखील देत आहोत जेणे करून तुम्हाला सर्व सोपे होईल व तेथून अधिकृत आणि नवीन माहिती मिळवत राहण्यासाठी त्यांचा वापर तुम्हाला होईल आणि हे आमचे तुमचे कर्तव्य आहे.
मित्रांनो, अधिकृत वेबसाइटमध्ये काही बदल असल्यास, आम्ही आपल्याला त्याबद्दल माहिती देण्याचा सर्वतोपरी प्रयत्न करू, परंतु तरीही अधिकृत वेबसाइटवरून दिलेली माहिती सत्यापित करण्यासाठी आपल्या विवेकबुद्धीचा वापर करणे ही आपली जबाबदारी आहे.